تنوع لاک

لاک، يک پاي اصلي در صنعت قوطي است. به جز معدود قوطي هايي که بدون لاک توليد مي شوند، اغلب قوطي ها داراي پوشش لاک هستند. تا چند سال پيش لاک مصرفي در اين صنعت به طور کامل وارداتي بود، اما خوشبختانه حالا با گسترش فعاليت شرکت هاي مختلف، نزديک به کل مصرف داخل، توسط توليدکنندگان داخلي از قبيل گهرفام، سپندرنگ، پاياز رنگ و ... ساخته مي شود. علي رغم اين پيشرفت، جاي اين گلايه نيز وجود دارد که توليدکنندگان لاک براي توليد لاک هاي اختصاصي تحقيقي صورت نمي دهند. به طور معمول در قوطي سازي هاي ما تنها يک نوع لاک براي انواع قوطي ها مصرف مي شود، در حالي که لاک ها متناسب با موادي که درون قوطي بسته بندي خواهد شد، بايد داراي مشخصات متفاوتي باشند.
در واقع لاک ها بايد به طور تخصصي مصرف شوند. بعضي محصولات به لاک نياز ندارند و براي شماري ديگر، يک لاک معمولي کفايت مي کند. اما براي بعضي اقلام، مي بايست از لاک هاي خاصي استفاده شود.

براي مثال:
آب پرتقال در قوطي بدون لاک خوش طعم تر مي شود.
ميوه هاي بدون رنگ مانند آناناس به لاک نياز ندارند.
ميوه هاي رنگي و گوجه فرنگي بايد لاک مناسب داشته باشند.
خيارشور لاک بسيار مقاوم مي خواهد.
گوشت فشرده و کالباس بايد لاک آلومينيوم يا لاک مخصوص داشته باشد که گوشت به بدنه آن نچسبد.
علي رغم وجود اطلاعات در اين باره، در اغلب کارخانجات قوطي سازي براي همه کارها از يک نوع لاک استفاده مي شود. نظارت وزارت بهداشت و مؤسسه استاندارد نيز نتوانسته است اين معضل را حل کند. به توصيه اين سازمان ها در مواردي که پوشش مقاوم تري نياز باشد، لاک دوپوشش (يعني دو بار لاک زدن) انجام مي شود که پروسه اي وقت گير بوده و به مصرف زياد لاک منجر مي شود. در حالي که به جاي دو بار لاک زدن بهتر است از يک لايه لاک مناسب استفاده شود.
روش دوپوشش، چند سال پيش از اتريش به ايران سرايت کرد، آن ها از آن براي لاک زدن قوطي هاي کنسرو ارتش استفاده کرده بودند. در ايران نيز چون زمان نگه داري کنسرو ها دو سال در نظر گرفته مي شود، لاک دو پوشش اعمال شد، اين روش حالا در مواردي به عنوان مقاوم سازي لاک پذيرفته شده است.
ضروري است که وزارت بهداشت و مؤسسه استاندارد در اين مورد تجديدنظر کنند و توليدکنندگان لاک نيز بر تنوع و کيفيت محصولاتشان بيفزايند.

جمع بندي:
صنعت قوطي سازي کشور، در مقايسه با نيازهاي صنايع توليدي، دچار کمبودهايي است که برطرف ساختن آن ها با سرمايه گذاري، کسب دانش فني و حضور در بازار رقابتي امکان پذير خواهد شد.قوطي نيز پا به پاي اين تحول مي بايست ارتقا يابد. هنوز هم از همه پتانسيل موجود براي چاپ در کشور به خوبي استفاده نشده است. برنامه ريزي براي صنعت قوطي سازي در صورتي به موفقيت مي انجامد که کيفيت چاپ را نيز مورد توجه جدي قرار دهد.