اُزون (به انگلیسی: Ozone)‏؛ یکی از آلوتروپهای اکسیژن است به فرمول O3 که گازی با اکسیدکنندگی بسیار بالاست. ازن معمولاً ناپایدار بوده و در بسیاری از واکنش‌ها مانند کلر عمل می‌کند و با مکانیزم ترکیب شدن با پروتئین و بی‌اثر کردن آنزیم کاهنده که برای تنفس یاخته مهم است، به عنوان میکروب کش عمل می‌کند. ازن یکی از مهم‌ترین گازهای زمین است. طبق تحقیقات پژوهشگران تا 20 سال آینده قسمتی از لایه ازن که سوراخ شده‌است، درست می‌گردد.
تعریف کلی
اوزون واژه‌ای یونانی است به معنی «بو» و به ویژه «بو تند» اطلاق می‌شود. اوزن مولکولی با سه اتم اکسیژن است مولکول اکسیژن دارای دو اتم اکسیژن است اما تفاوت در یک اتم اکسیژن در این دو مولکول تفاوتهای اساسی را در این دو مولکول بوجود آورده‌است. موضوع: بعد از لایه ی اوزن- آیا بعد از لایه ی اوزن ، لایه ی دیگری وجود دارد؟ در بالای اوزن ذراتی وجود دارند که ما آنها را ,,شبه عناصر,, نام گذاری کرده ایم. این ذرات ماسوای ذرات و غبارهای فضایی می باشد. در حالت طبیعی زمین ذرات بسیار ریزی را از خود تولید می کند که این ذرات سبکتر از گاز اوزن می باشد. این ذرات ارتباط نزدیکی با امواج خورشیدی دارند. چون دلیل خارج شدن این ذرات از جو زمین ، توسط امواج خورشیدی صورت می گیرد. خورشید نوعی موج ویژه دارد که پس از برخورد با زمین تا قسمت بیرونی لایه ی اوزن منعکس می گردد و دقیقا در مرز انعکاس این امواج ، ذرات مذکور در لایه ای حدود سه تا چهار کیلومتر تشکیل می شوند. این ذرات بصورت محافظی، از اوزن نگهداری می کنند. این ذرات مقداری هم تحت تاثیر امواج هسته ای (انرژی اتمی) واقع می شوند و در جاذبه ی قطبهای زمین نیز نقش زیادی دارند.بصورت خلاصه؛ نیروگاههای هسته ای که در زمین و بویژه در نیم کره ی شمالی قرار دارند، به مرور امواجی را تولید کرده اند که در قطب شمال، تجمع یافته اند. این امواج تجمع یافته باعث جذب این ذرات در قطب شمال شده است و در واکنش این دو (امواج حاصل از نیروگاههای اتمی و ذرات بالای اوزن) از میزان نیروی جاذبه زمین در قطب شمال مقداری کاسته شده است.( تقریبا ده سال پیش در بالاترین حد خود بود) این تغییرات سبب شده بود تا ارتفاع جو در قطب شمال افزایش یابد و در قطب جنوب ارتفاع جو کاهش یابد و لایه ی اوزن بصورت شکافی از قطب جنوب ، بروز کند.هم اکنون نیز این تغییر ارتفاع وجود دارد. حتی با توجه به ترمیم اندکی که در لایه ی اوزن مشاهده می شود. نزدیک به پنجاه در صد آسیبهای لایه ی اوزن را نیروگاههای هسته ای ایجاد می کنند. با توج به اینکه این نیروگاهها همچنان به فعالیت خود ادامه دهند، در فرایند گرم شدن زمین تا دو دهه ی دیگر نیز بیشترین میزان خسارات را وارد خواهند کرد. در غیر اینصورت تا چهار سال آینده میزان گرمای زمین تدریجا بهبود خواهد یافت.(منبع:گروه تحقیقات ،،علم وییو،، ایران)
چرخه ازون
در استراتوسفر (Stratospher) مولکول‌های تازه اوزن پیوسته با واکنش‌های شیمیایی و دریافت انرژی لازم از پرتوهای خورشید، به مولکول و اتم اکسیژن تجزیه می‌شوند. این اتم‌های اکسیژن که بسیار فعالند، طی مدت زمان کوتاهی کمتر از کسر ثانیه، از هم جدا و به مولکولهای اکسیژن متصل می‌شوند و تشکیل مولکولهای سه اتمی اکسیژن، یعنی ازون، می‌دهند. غیر از این چرخه طبیعی، طی واکنش‌هایی با ازت و هیدروژن و کلر تولید شده در سطح و رها شده به اتمسفر، از بین می‌رود.
ساختمان و فرمول گسترده ازون
فرمول ازون به صورت رزونانسی نمایش داده می‌شود.