انسان همواره براي گرم کردن محل زندگي خود در فصل سرما، به دنبال ساخت وسايل گرمازا بوده است. در ابتدا با سوزاندن موادي مانند گياهان و چوب و بعدها با کشف و استخراج معادن انواع سوخت هاي فسيلي، از وسايلي مانند بخاري و آبگرمکن استفاده کرده است.

ولي به تدريج با گسترش شهرنشيني و فرهنگ آپارتمان نشيني و ايجاد انواع ساختمان هاي مسکوني و تجاري و اداري و همچنين لزوم توجه بيشتر به مصرف بهينه و اقتصادي سوخت، باعث گرديد سيستم هاي مختلف گرمايشي مانند: سيستم حرارت مرکزي، انواع پکيج يونيت هاي آپارتماني، سيستم هاي حرارت تشعشعي و … مورد توجه بيشتري قرار گرفته و در زمينه بهبود کيفيت و سهولت بهره برداري و نگهداري از آنها اقدامات موثري انجام شده است که از آن جمله مي توان توليد و ساخت انواع ديگ هاي حرارت مرکزي که در ساختمان ها و مراکز مختلف صنعتي بسته به شرايط اقتصادي و فني مورد استفاده قرارمي گيرند، را نام برد.

ديگ هاي آب گرم که توليد و بهره برداري از آنها قدمتي چندين ساله دارد، در انواع مختلف به صورت عمده با استفاده از فولاد و يا چدن ساخته شده است و براي توليد آب گرم مورد نياز، در محلي به نام موتورخانه نصب و بکار گرفته مي شوند.

ب – ديگ بخار و جايگاه آن در يک نيروگاه حرارتي :

کلمه بويلر از فعل boil به معني جوشاندن استخراج شده و بويلر به معني جوشاننده است. در واقع بويلرها نوعي مبدل حرارتي هستند که با گرفتن انرژي حرارتي سوخت و انتقال آن به آب سرد، باعث تبديل آب به بخار مي شوند.

نيروگاه بخاري از نظر ترموديناميک يک ماشين حرارتي است که در آن ديگ بخار، به عنوان منبع گرما کار مي کند. گرفتن کار از ماشين حرارتي تنها با منابع دماي بالا و پايين ميسّر است. انتقال و افزايش انرژي سيّال عامل که عمدتاً آب خالص است، در ديگ هاي بخار صورت مي گيرد. پس ديگ هاي بخار نيروگاه ها با متعلقات خود نقش اساسي و بارزي در سيکل حرارتي نيروگاه ها ايفا مي کنند. در واقع مي توان گفت که ديگ بخار قلب هر نيروگاه است. لذا شناخت انواع، عملکرد، اجزا و نقش تک تک اجزاي اين سازه بزرگ و مهم، کمک شاياني به بهره برداري و تعميرات آن خواهد کرد. در اينجا بايستي با يک واژه درباره بويلرها آشنا شويم و آن سطح تبادل حرارتي يک بويلر (ديگ بخار) است.

سطح گرمايش (heating surface) يا سطح تبادل حرارتي يک بويلر عبارت است از مساحت سطحي که در معرض محصولات احتراق قرار دارد.